Jednolite serie danych

Wykorzystanie długich ciągów danych meteorologicznych umożliwia przeprowadzanie analiz związanych z wpływem zmienności warunków meteorologicznych nad wybranym obszarem na różne sektory działalności człowieka.

Zapewnienie jakości danych ma w tym wypadku kluczowe znaczenie. IMGW-PIB podjęło działania, zmierzające do opracowania kompletnej informacji odnośnie dobowej zmienności warunków termicznych i opadowych w Polsce od roku 1951. Analiza i przygotowane serie danych obejmują informację o dobowych wartościach następujących zmiennych meteorologicznych: średnia dobowa temperatura powietrza, maksymalna dobowa temperatura powietrza, minimalna dobowa temperatura powietrza, dobowa suma opadu.

Oficjalny sposób obliczania charakterystyk, w szczególności średniej dobowej temperatury powietrza, zmieniał się w różnych okresach i zależał również od programu pomiarowego stacji, innego na stacjach synoptycznych i klimatologicznych. W celu umożliwienia porównania danych z całego dostępnego zakresu stacji i lat, konieczne było zastosowanie jednej metody obliczeń temperatury średniej. Ze względu na wykorzystanie w zbiorze zarówno danych ze stacji synoptycznych jak i klimatologicznych, do obliczenia serii jednolitych dla wszystkich stacji zastosowano taki sam do obliczania średniej dobowej temperatury powietrza: (T06 + T18 + Tmax + Tmin) / 4. Tym samym uzyskano spójną informację odnośnie przestrzennej zmienności warunków termicznych na obszarze całego kraju. I mimo, że w przypadku stacji synoptycznych obliczone w ten sposób wartości średniej dobowej temperatury powietrza nie są tożsame z oficjalną średnią dobową (średnia z 8 pomiarów), to jednak możliwość jednorodnej analizy na obszarze całego kraju niesie więcej korzyści niż potencjalnych strat wynikających z odmiennego sposobu obliczania średniej dobowej temperatury powietrza.

Obliczone w ten sposób tzw. serie jednolite temperatury powietrza obejmują dane dla 350 stacji (70 synoptycznych i 280 klimatologicznych) z wielolecia 1951-2022 i uzupełniane są w cyklu miesięcznym, z przesunięciem miesięcznym w przypadku stacji synoptycznych oraz w cyklu kwartalnym, z przesunięciem kwartalnym dla stacji klimatologicznych.

Wzory stosowane do obliczania oficjalnej wartości średniej dobowej temperatury powietrza:

1. Stacje synoptyczne od roku 1966:

   Tsr = (T00 + T03 +T06 + T09+ T12 +T15 +T18 +T21) / 8

2. Stacje synoptyczne w latach 1951-1965 oraz stacje klimatologiczne w latach 1951-1995:

   Tsr = (T06 + T12 + 2 * T18) / 4

3. Stacje klimatologiczne od roku 1996:

   Tsr = (T06 + T18 + Tmax + Tmin) / 4

Gdzie

Txx – temperatura powietrza w terminie pomiarowym xx (UTC),

Tmax – maksymalna dobowa temperatura powietrza,

Tmin – minimalna dobowa temperatura powietrza.

Metadane stacji synoptycznych można pobrać: plik_jednolity.zip

Bibliografia

Lorenc H. & Suwalska-Bogucka M. Metody obliczania średniej dobowej temperatury i wilgotności względnej powietrza. Mat. Bad. IMGW, Seria: Meteorologia, 24, 1995, s. 5–41.